“Эх нь Тогоогоо үүрээд Баяртай явлаа” гэхэд Тогоо гэдэг хүүгээ үүрээд, Баяр гэж нэртэй нэг хүнтэй явлаа гэж ухаарна. “Эх нь тогоогоо үүрээд, баяртай явлаа” гэвэл тогоо шанаганы тогоо үүрээд, баярлаж явлаа гэж ухаарна” (Тогоо-тогоо, Баяр-баяр) хэмээн кирилл бичигт том ба жижиг үсэг гэгч нь хэрхэн утга ялгадаг чухал зүйл болох тухайд академич Б.Ринчен “Монгол бичгийн хэлний зүй” бүтээлдээ өгүүлжээ.

Монгол бичигт том, жижиг үсэг гэж байдаггүй бол латин, кирилл бичигт үүнийг хэрэглэдэг ба үгийн утгыг хүртэл үүгээр ялгадаг. Тухайлбал, герман хэлэнд газар болон хүний нэрийг том үсгээр бичихийн хамт...

          Одоо цагт монголчууд бидний эрх чөлөөгөө эдэлдэг нэгэн индэр нь интернэт болжээ. Зөв бичгийн дүрэм баримтлахгүй бичих нь энд л хамгийн түгээмэл. Энэхүү дүрмийг баримтлахгүй л бол Монгол улс сөнөчих гээд байгаа зүйл үгүй л дээ. Гэхдээ л хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл гэдэг хүчтэй эд хойно олон нийтэд буруу үлгэр дууриал үзүүлдэг аж. Ердөө л ярьж байгаа шигээ дур дураараа бичээд байвал зөв бичгийн дүрэм гэж байгаад ч яах юм, бусдаас зөв бич хэмээн шаардах ч утгагүй болно.

          Ер нь аливаа хэлэнд бичгийн хэл, ярианы хэл гэсэн хоёр хэлбэр байдаг. Бичиг нь хэдий аман яриатайгаа ойр бай...

          “Монгол хэлний дэлгэрэнгүй тайлбар толь”-д “хурал чуулган хийх болон зочин гийчнийг дайлах, хичээллэх том тасалгаа”, “их дээд сургуулийн салбар шинжлэх ухаанаар мэргэшүүлэх хэсэг” гэх мэтийг “тэнхим” хэмээн бичнэ гэжээ. Ц.Дамдинсүрэн, Б.Осор нарын “Монгол үсгийн дүрмийн толь”, Чой.Лувсанжавын “Монгол бичгийн хадмал толь” аль алинд нь ...

ШУА-ийн Хэл зохиолын хүрээлэнгээс хамгийн сүүлд хэвлүүлсэн “Монгол хэлний дэлгэрэнгүй тайлбар толь” (2008)-д “хос хоёр далавчтай, цэцгийн шимийг идэж амьдардаг, янз бүрийн өнгө бүхий нэг төрлийн шавж” хэмээн тайлбарлаад “эрвээхэй” гэсэн хэлбэрээр бичнэ гэжээ. Мөн “эрвээхэй” гэдэг “өмхий хатиг гэдэг нэгэн зүйл яр өвчин” байдаг ажээ.

Харин энэ толиноос буса...

Цаашлаад Ц.Дамдинсүрэн, Б.Осор нарын “Монгол үсгийн дүрмийн толь”, Чой.Лувсанжав нарын “Монгол бичгийн хадмал толь” гээд бүгдэд н...

ШУА-ийн Хэл Зохиолын Хүрээлэнгийн бүтээл “Монгол хэлний дэлгэрэнгүй тайлбар толь”-д “эмхтгэл” хэмээн бичнэ гэжээ. Ц.Дамдинсүрэн, Б.Осор нарын “Монгол үсгийн дүрмийн толь”-д бас “эмхтгэл” гэж байна. Харин Я.Цэвэлийн “Монгол хэлний товч тайлбар толь”-д “эмхэтгэл” гэж байх ажээ. Монгол бичгээр энэ ...

Ийнхүү буруу бичээд байгаагийн ш...

“Чингэс хааны нэрэмжит Их засаг их сургууль”, “Чингэс-Соосэ сургууль” гэх мэтээр ташаа бичсэн нь тааралдана. Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд, интернэтээр ч энэ буруу хэлбэр элбэг. Зүй нь “Чингэс” биш “Чингис” хэмээн бичих ёстой. Монгол бичгийн хамгийн эртний дурсгал “Чингисийн чулууны бич...

Я.Цэвэлийн “Монгол хэлний товч тайлбар толь”-д мөн дээрх толийн адилаар “дууриах” хэмээн бичнэ гэжээ. Чой.Лувсанжав нарын “Монгол бичгийн хадмал толь”-д ч бас “дууриах” хэмээн байна. “Дуурайх” хэмээн алга.

Харин Ц.Дамдинсүрэн, Б.Осор нарын “Монгол үсгийн дүрмийн толь”-д “дуурайх” гэсэн байх бөгөөд “дуурайл”, “дуураймал” хэмээн бичих нь зөв хэмээсэн ...

Мөн Ц.Дамдинсүрэн, Б.Осор нарын “Монгол үсгийн дүрмийн толь”-д “дараах” хэмээн бичих нь зөв хэмээжээ. Харин Я.Цэвэлийн “Монгол хэлний товч тайлбар толь”-д “дараахь” хэмээн байх аж. Гэвч энэ толиос хойш гарсан толиуд дээр энэ үгийг “дараах” хэмээн бичи...