2009-12-10
Баабар хөдөлмөрийн баатар болоход би “үхнэ”

Монголын радио хятадаар мэндлэхэд би үхнэ... (Яруу найрагч Б.Галсансүхийн 2006 онд “Болор цом”-д уншсан шүлгээс)

 

“Соёл иргэншлээс хол хөндий уудам талын дунд монгол гэрт хэдэн монгол ердөө л өрнө зүгт Египтийг эзлэх, дорно зүгт өмнөд Хятадыг дайлах “яль шальгүй” төлөвлөгөөг хэлцэж байв. Дэлхийг эзэгнэх ийм том цар хүрээтэй төлөвлөгөөг үнэнээсээ буурьтай хэлэлцэж байсан өөр тохиолдол хүний түүхэнд гараагүй ээ. Мөнх хаан дүү Хүлэгүдээ Африк хүртэл аялах саналыг тавьсан нь зуун жил үргэлжилсэн Хүлэгүгийн хаант улс буюу Персийн Ил хаадын улсын суурийг тавьсан байна”.

Баабарын “Монголын түүх” номын надад таалагддаг, миний сэтгэлийг хамгийн их хөдөлгөдөг гоё хэсгүүдийн нэг энэ л дээ. Энэ хэсгийг уншихаар Баабар яаж ингэж гоё мэдэрч, үнэнийг хэлж чадав аа гэж өөрийн эрхгүй бодогддог юм. Нээрээ л миний өвөг дээдэс хэдэн зууны тэртээд шавар байшинд биш эсгий гэрт л ярилцаж таараа, нээрээ л тэр эсгий гэрт ярьсан яль шальгүй төлөвлөгөө нь одоо бодоход дэлхийг эзлэх төлөвлөгөө байсан байж таарах нь байна шүү дээ. Гэтэл бас тэндээс Мөнх хаан, дүү Хүлэгүдээ Африк хүртэл аялах санал тавилаа ч гэх шиг, үнэхээр гайхалтай. Өвөг дээдсээ бодоход бахархана, басхүү уярна.

Тиймээ, монголын түүхийн талаарх хамгийн сайхан номуудын нэгийг Баабар л бичсэн. Үүгээрээ олон ч түүхчдийн атаархлыг хөдөлгөж, дургүйг нь хүргэдэг шиг харагддаг. Миний анзаарснаар, итгэлтэй бодож байгаагаар минь Майскийн номноос зарим нэг санааг иш татаагүй авчихсан харагддаг ч энэ нь номын үнэ цэнийг бууруулах зүйл яавч биш билээ. “Бүү март”-аасаа эхлээд л монголын түүхийг өөрөөр харж эхэлсэн түүний энэ бүтээл нь үнэхээр олон жилийнх нь хөдөлмөр биз ээ. Далайцаараа ч зохиогчдоо алдар хүнд, суу билиг, хөрөнгө мөнгийг ч харамгүй олж өгсөн байх. Бичсээр байгаад л тэр “Зууны нийтлэлч” болсон. Энэ бол ёстой хэн дуртай аавын хүүд хүсээд ч олдохгүй нэр хүнд юм даа.

Гэтэл нөгөө залуучуудын хэлдэг “чулуу гэж бодсон жонш байж” гэдэгчлэн мань хашир нөгөө төрийн шагналыг улсынхаа ерөнхийлөгчийг анх удаа доош бөхийлгөчихсөн авч зогсох юмаа. Уг нь Баабар авахгүй бол хэн авахав дээ. Надад бишээ, миний бүтээлд өгч байгаа юм гэсэн. Үнэн үнэн, энэ төрийн олон шагналуудаас уг нь хамгийн шударга нь, хүн авах гэж зүтгэмээр нь энэ Төрийн шагнал юм шүү. Түүнтэй санал нэг байна.

Баабар дээхэн “ардчилал надад эрх чөлөөг л өгсөн, тэр л хангалттай, эрх чөлөөгөө эдлээд, юмаа бичиж нийтлээд төр засгийг харахгүй амьдарч чаднаа ах нь” гэсэн шиг ярьж байсан санагдана. Алдарт Robert Zemeckis-ийн “Forrest Gump” кинон дээр мань Гамп баахан хүмүүс дагуулаад Америкийг хөндлөн гулд тойроод гүйгээд байдаг даа. Тэгснээ өөрийг нь дагаж гүйж байгаа олон хүмүүсээ гэнэт орхиод гэртээ харья гэж огцом тэнэгтдэг дээ. Нөгөө хүмүүсийнх нь хувьд ёстой утгагүй юм болно биз дээ, удирдагч нь гэнэт зангаа хувиргахаар. Манай ардчилсан удирдагчид одоо яг л түүн шиг байна. Сайн сайхан зүйл рүү баахан залуучууд дагуулж гүйсэн, шинэ үеийн хүмүүсийн хамгийн бахархан дууриах хүмүүс маань гэж бодож явсан Баабар, Да.Ганболд, Э.Бат-үүл нар маань гэнэтхэн "гэртээ харья" гэдэг байгаа.

Ийм л юмыг байхгүй болгоё гэж тэмцсэн хүмүүс, одоо амьдралын үнэнд гүйцэгдэв үү, бууж өгөв үү, өтөлцгөөв үү, зорьсон зүйл нь энэ үү, угаасаа ийм хүмүүс байсан юм уу. Өөрсдийнх нь 20 жилийн өмнөх залуу нас нь эзнээ хараад ч танихааргүй хүмүүс болчихсон зогсож байх шиг.

Ер нь хоёр нийгэм дамжаад төрд олон жил үнэнч ажиллачихсан, угаасаа шагналыг эсэргүүцэх бодолгүй 40-өөс дээш насныхныг хараад би ойлгодог л доо. Угаасаа л үзэл бодол нь ингээд төлөвшчихсөн , ингэж л нийгэмдээ үнэлүүлсээр ирсэн хүмүүс шагнал авч байхад яахав байж болох л зүйл. Жишээ нь би бурханч лам Пүрэвбатыг иймэрхүү шагнал аваад зогсож байхад гайхахгүй. Авах л хүн, иймэрхүү л характертай хүн. Уг нь зураг урлал талаасаа үнэхээр их авъяастай хүн мөртөө нэр хүнд, улс төрийн амбиц ихтэй, хүний толгой эргүүлсэн дэмий юм бурж явааг нь сонсоод сонин санагддагаа нуух юун. Угаасаа ирээдүйд Гандангийн  хамба болох гээд байгаа юм шиг аяглаад ч байх шиг. Дашрамд хэлэхэд, миний л хувьд Пүрэвбат гэдэг хамбатай болж хангүүг "эх дагина"-тай болмооргүй л байна шүү.

Би үнэндээ ардчилагчдыг өөрсдийг нь хайрлаад коммунист шагнал авахуулмааргүй байдаг, тэд маань болохоор аваад байдаг. Монгол улсын төрийн шагналт Баабар, Монгол улсын гавъяат эдийн засагч Да.Ганболд, Монгол улсын баатар Э.Бат-Үүл, өөр хэн хэн ч билээ. За надад ч ямар хамаа байхав.

“Түмний нэг” кинон дээр Жигмэдданзангийн “хамаг учир энэ Жав тарвагачны хүү Чимэдэд байгаа юм биш ээ” гэдэг шиг миний хөндсөн асуудал Баабар гэдэг хувь хүндээ биш л дээ. Ер нь ч Баабар ахыгаа гутаахад ч зориулсангүйг хэлье. Надтай надгүй хүлээн зөвшөөрөгдсөн том хүн. Харин та хэдэн жилийн дараа хөдөлмөрийн баатар авах үе ирж болох юм. Тэр үед ардчилал, хүний эрх, эрх чөлөө, шударга ёсыг хүндэлдэг залуусын итгэл үнэмшил бас л нэг “үхэх” байх даа.

Эцэст нэг л зүйлийг баттай хэлэхэд бидний үеийн залуусыг өтөл өвгөд, эмгэд болох үед энэ шагналууд хэвээрээ байгаад, нийгэм иймэрхүү маягаараа хүмүүсийг үнэлсээр байвал, би бас дээр нь өөрөө ядуу байвал эдэн шигээ шагналаас татгалзаж чадахгүй нь гарцаагүй.

Өнөөдөр ардчиллын 20 жилийн ойн өдөр. Надад ч бас энэ өдөр ардчиллын одон өгөхгүй байгаад уур минь хүрч байна ха ха. Нөгөө Гүрээгийн “Хурандаагийн цээжин дээр чихэлдэж болсийм, Үнэнд ичсэн Дэрэмийн энгэр дээр үгүйдээ ганц нь гялайх нь яагаа вэ” гэдэг шиг одон горьдож онигоо болох нь уу, юүхэв ингэсгээд дуусгая.

 

P.S: Энэ өгүүллийг бичээд мунгинаж суух хооронд л Бат-Үүл ах маань улсын баатар болчихлоо. Ерэн онд уг нь баатарласан нь баатарласаан, гэхдээ ганцаараа баатарлаагүй л юмсан. Коммунизмыг нураалцсан хүн нь коммунист шагналаа авахаар би яах уу. За за би ерөөсөө бууж өглөө, Сэрэлтийн Бумаа шиг хадгаа нууж өвөртлөөд багш лам руугаа явах минь. Би буруу бодоод ч байж болох юм.

Бичсэн: Боролзой | цаг: 18:37 | Нийтлэл
Холбоос | email -ээр явуулах | Сэтгэгдэл(14)
Сэтгэгдэл:


заза, чинийхээр болго.
Түүх судлаачид өөр зарчмаар ажилдаг юм- түүхч хүнээс үнэн гэж юу байдгыг асуугаарай.
Бичсэн: AmonRa цаг: 21:20, 2009-12-14 | Холбоос | |


хэхэ юунд гомдох билээ дээ. Баабарыг дэмжсэнгүй гэж гомдох уу...

Монголын нийгмийн шинжлэх ухаан бараг л дан ганц үзэл суртлын зарчмаар явж байсан.

Лам нарын бослогоноос болж бид өвөр, ар гэж хуваагдаагүй ээ. Хятадаас ч болоогүй үнэндээ. Орос, Японы 1905, 1912 оны нууц гэрээгээр нөлөөллийн бүсээ тогтоохдоо ингэж заагласан л юм даа уг нь. Энэ тухай соц үеийн түүхэнд ч байдаг, шинэ үед гарсан номон дээр ч байдаг. Орос, Япон хоёрт л гомдож дээ одоо хэхэ

Архиваас үнэнийг хайна гэдэг нэг бодлын өрөөсгөл. Муу юм хийхээрээ хэн бугай ч цаасан дээр буулгахыг хүсдэггүй юм даа. Буулгалаа гэхэд шал өөрөөр. Нөгөө талаар нууцын зэрэглэлтэй архивт хүн орох нь ховор доо. Архивын материал хуулаад түүх бичдэг бол бас л сонин л юм
Бичсэн: dadido цаг: 20:55, 2009-12-14 | Холбоос | |


G 84-т хариулах нь
Мэдээж төрөөс шагнал байх хэрэгтэй, харин үнэлэмж нь шударга болсон үед шүү, ер нь шагнал байгаа учраас л бид шагнал горьдоод хэцүүдээд байгаа юм шиг, зүгээр л алга болгочиход тэр авсан би аваагүй гэхгүй амар болно, миний бодлоор. Шагналгүй болсон үед аяндаа хүнийг мандуулах, алдаршуулах өөр үнэлэмжүүд гараад ирнээ. Жишээ нь хэвлэлүүд байна, янз бүрийн төрийн бус байгууллагууд байна, хэрвээ чи сайн үйл хийсэн л бол чамайг хүсээгүй байхад ч мандуулаад өгнө дөө,тэд.
Бичсэн: Боролзой (зочин) цаг: 15:15, 2009-12-14 | Холбоос | |


Ер нь хоёр нийгэм дамжаад төрд олон жил үнэнч ажиллачихсан, угаасаа шагналыг эсэргүүцэх бодолгүй 40-өөс дээш насныхныг хараад би ойлгодог л доо.

Би үнэндээ ардчилагчдыг өөрсдийг нь хайрлаад коммунист шагнал авахуулмааргүй байдаг,

гэсэн дээрх 2 ишлэл уг бичлэгийн уг санаа мөн чанарыг гаргаж байна гэж би бодож байна түүнээс баабар хэн бэ баабарыг хэн юу гэж боддог бэ гэдэг бол огт падгүй зүйл байх шиг... тэгээд ч Баабар миний хувьд энэ,... чиний хувьд тэр гэж түүгээр шугам биш үнэлэмж хийгээд яах билээ. харин шагналын тухай ярианд бол шагнал би байж байсан нь дээр байх гэж бодож байна ?

Бичсэн: g84 цаг: 14:22, 2009-12-14 | Холбоос | |


За битгий л гомдож үзээрэй- үзэл бодлоосоо болж хэрэлддэг наснаасаа гарсан залуу гэж чамайг боддым шүү. Гэхдээ ЛОЛ- эрдэмтэд байгаа юмыг гаргаад, хувь хүн цаг үетэйгээ нийцэж дүгнэлтээ хийнэ. ШУА-ийн хэлснээр үнэн байж л таараа шд. Баабрыг арай тэнгрийн илч гэж бодоогуй биз? Бүдүүлэг алдаа тавьснаар тэр хүнийг эрдэмтэн гэж хэлхээргүй гэж байгаам- тэр бол байдаг нэгэн олон нийтийн, нийгмийн өөрчлөлтийн дугуй унаж цаасан малгай өмсгөдөг нэгэн.

Тэр хэлмэгдүүлэлт гэж... Өнөөх лам нарын 2 удаагын бослогын үр дагварыг хэлж байна уу? Тэдний ач буянаар одоо 2-р хуваагдчаад, элэг саднаа мэддэггүй 2-р Ар Урд Монгол болсон биздээ? Түүхийн номонд бүх юм мэдээж цаг үетэйгээ, тухайн цаг үеийн идеологтой л нийцнэ, тиймүү. Үнэн бодит мэдээлэл нь улсын архивт байж л таараа- нөхөн төлбрөө бөөн хүмүүс аваад л байсан... Тэрийг эмхэтгэж, нийтийн хүртээл болоогуйг л сайн мэдхийн.

Ан тэрний оронд Британника мэтийн номыг орчуулсымуу? аан. Дугуйг дахин нээх хэрэг байсан уу? бүү мэд. Өөрийн судалгаа явуулж, түүхийн архивуудаар яваагуйдаг- бэлэн байсныг барьж аваад л сайхан хошгируулсан. Миний л бодол шүү- тэрнээс бол одоогын байдлаар залуу үеийн эрдэмтэд улсын архивыг ухаад түүхийн тэр гашуун хуудсыг сөхөөд байгааг дуулаагуйм бна...
Тийм л болоод Баабар бол Баабар- шаамар, хуулмар, хуурамч.
Бичсэн: AmonRa цаг: 23:39, 2009-12-13 | Холбоос | |


Хэн өнөөдөр Британника оруулаад ботиор зарсын. Хэрэгтэй хэрэггүй шашны ном судар оруулж ирж дахиж хэзээ ч уншихгүй гэсэн шиг хэдэн судар номыг баахан өнгө холилдсон торгоор ороодог субъектуудын дэргэд ч хэрэгтэй хүн дээ.
Хуучны түүхийн номнууд,сурах бичгийг нээгэээд үзээрэй. Тэр их объектив хараатай түүх бичлэгт чинь 1937 оны хэлмэгдүүлэлтийн талаар байдаг юм уу би лав хараагүй. МУИС түүх бичихээрээ,ШУА түүх бичихээрээ үнэн болдог гэж арай бодож явдаг юм биш биз дээ хүмүүс ээ.
Тэр түүхэн дээр чинь соц үеийн дарга нарын хүүхдүүдийн тухай бичсийн муу аайн. байна уу
Бичсэн: dadido цаг: 20:31, 2009-12-13 | Холбоос | |


Анхааралтаа авч болох хэд хэдэн зохиол бий, Баабарт. Гэвч тэрийг зохиол гэдгийг ойлгох хэрэгтэй- зохиолчын харж буй өнцгөөс л харуулна гэхээс, эрдэмтэн хүний обьектив хараа байж чадахгуй. Тэр хүн ихэвчлэн зөвлөлт үеийн, барууны зохиолоос шаадаг нь илт- жишээ нь Гумилев, Карамзинаас авсан нь харагддаг. Тэрнээс өөрийн үзэл бодолгуй гэж би хувьдаа дүгнэдэг. Түүхч хүн лав биш гэдэг нь харагддын. Цаанаа суурьтай юм ярьвал, олон улсын хуралд оролцоод явж, үнэн буруу ярьснаа эрдэмтэн хүний хувьд ярилцах үүрэгтэй байдаг- гэвч энэ хүний тэгж явсныг санахгуй юм байна.
Хувь хүний үүднээс би тэр хүнийг мэдээж танихгуй, муу сайныг нь хэлж мэдэхгүй юм байна. Харин эрдэмтний хувьд энэ хүнийг хүндэтгэх нэг ч юм байхгуй- ямарч бат суурьгуй бичдэг хүн дээ. Судалгаа, сурвалж, тактикын тайлбар? Наад захын манай Монгол соёлын тотемэн урлагыг тайлбарлахдаа их алдаа тавьсан нь нүд хорсгоод байсан.
Хойч үедээ үлдээж буй юм нь өөрийх нь л дэмийрэл. Обамын бөгсийг долоож үхэхнээ тэр, бүр бөөлжис хүргэмээр.
Бичсэн: AmonRa цаг: 17:43, 2009-12-12 | Холбоос | |


7 настай нэг хүү шатаж буй гэрээсээ 2 настай дүүгээ галаас айлгүй аварч гэнэ.
Түүнд шударга журам шагнав гэнэ.
энэ зөв үү коммунист үзэл үү ?
Ингэхэд шанагадаад цай сүүлчихмээр бэлэн сэтгэлтэй хүмүүст буцалгаад хоол болчихгүй ч сэтгэлийг нь өлсгөхгүй байх төмөр зүүсэн нь дээр...
Сайн хөгжмийн зохиолч нүд нь юм харахаа больсон хойно төрийн одон хүртэж ээ, тэрээр 2 сар болоод насан эцэс болов гэнэ. хэрэв зээ түүнийг 70 нас хүрэхээс нь өмнө, 45 насанд нь шагнасан бол уяхан зохиолчийн сэтгэл хөдлөөд хойч үе нь оюуны цангаанд орохгүй байх ахиад 2 бүтээл хийх байж гэнэ.
Л.Аюушийг баатар болгоод болив гэнэ. М.Жанчивыг баатар болсноос хойш нутаг нугын хүүхдүүдийн зүрхэнд баатрын зүрх цохилох болсон гэдэг...
Хэлмэгдүүлсэн хүмүүст нөхөн шагнал олгов гэнэ... шагнал ял хоёр ялгаагүй энэ нийгмийн шошго мөн... тиймгүй бол төвийлгөх ялгаа нь харагдахгүй бизээ...
орчуулгын номоор голоо зогоож өнгөрсөн зуунаас хойш урагшилж буй хөгжлөөс иш татах нь бүү хэл олж харахгүй байгаа.... Тархиныхаа хэмжээг Баабарын хэд гурван үгэнд хүлчхээд яана даа бид. уг бичлэгийн эхлэлд иш татсан хэсэг надад ч бас таалагддаг юм... А Гэхдээ одоо гампын араас гүйдэггүй, буяны хурал ном даган баясдаггүй, толгойгүй юм шиг явахаа нэгэнт больсон мэр сэрхэн залуус ямар нэгэн үл ялиг сэжүүрийг тэмтэрч байна гэдэгт итгээрэй...
Бичсэн: g84 цаг: 17:14, 2009-12-11 | Холбоос | |


yag chinii yaridag zuil bna nerd
Бичсэн: tsetseg1 цаг: 16:24, 2009-12-11 | Холбоос | |


ulsiin baatar gej yu gesen ugiin. shagnah yumaa olj yadaj de. тормолзох
Бичсэн: tsetseg (зочин) цаг: 16:23, 2009-12-11 | Холбоос | |


алга ташилт
saihan saihan. Ulsiin baatar bh daa yah we de
Бичсэн: Зочин цаг: 13:47, 2009-12-11 | Холбоос | |


Монголын түүх ч юм уу? Баабарын түүхэн сэдэвт зохиол ч юм уу? чөтгөр

за тэр яахав ямар ч байсан адилхан өнцгөөс харж гоё бичжээ.
Бичсэн: Зочин цаг: 13:39, 2009-12-11 | Холбоос | |


smug smug smug
Бичсэн: Зочин цаг: 19:50, 2009-12-10 | Холбоос | |


ёооё үнэн гоё бичжээ. Үнэндээ Баабар бол тасарцан. Уг нь одоо дэлхийн түүх гэж юм бичээсэй гэж их хүсэхийн өөрөөс нь даан ч манай хүн хоёрын хооронд юм хийхгүй, бие дийлэхгүй гээд хойш суух байх. Бусад түүхчидтэй адил хэдэн ботиор түүх зохиож чадах хүн биш л дээ.


Миний бодлоор Баатар цолыг үлдээгээд бусад шагналыг хүчингүй болгомоор байдын. Тэгж их шагнамаар гавъяа байгуулсан юм бол энэ орон чинь өдийд...
Бичсэн: dadido цаг: 19:11, 2009-12-10 | Холбоос | |


Сэтгэгдэл бичих



:-)
 
xaax